Meditatie heeft veel gezichten. Het heeft geen zin vele vormen van meditatie op te sommen die dikwijls onderling grote verschillen vertonen. Hieronder plaats ik liever enkele elementen van wat meditatie volgens mij niet en wel is.

Wat meditatie niet is: navelstaarderij, piekeren op een meditatiekussen, wegzweven in een oppervlakkig goed gevoel, de ademhaling tellen (een mogelijk techniekje dat op zich niet de meditatie zelf is), het zich concentreren op één punt (idem), een tijdje de stress van het dagelijkse leven ontvluchten, veel erover praten en het zelden doen, zich exotisch kleden in een kimono, een reklamepaneel-achtig ‘Zen’-gevoel van totale ontspanning…

Wat meditatie wel is: een manier van denken die heel anders is dan het louter conceptuele, de evidente oogkleppen afzetten, ‘zichzelf tegenkomen’ op een niet altijd comfortabele manier, nieuwe diepgaande inzichten verwerven, bijwijlen ook een vorm van geestelijke topsport, een manier van zijn die men de hele dag meedraagt, een ontwikkeling van ‘mededogen’ dat van binnen uit vertrekt en sterk gericht is op anderen…

Van denken tot niet-denken

Er zijn duizenden boeken over geschreven. In alle beperktheid plaats ik hier slechts een grove tweedeling die weliswaar op een of andere manier steeds terugkeert, gaande van 2500 jaar geleden tot de meest moderne inzichten.

Meditatie staat niet in de weg van het begripsmatige denken. Integendeel, het bevrucht óók deze manier van denken. Daarnaast, en daar gaat het hier over, is meditatie (onder andere) een verhoogde gevoeligheid voor bredere verbanden. Men gaat als het ware in gedachten minder snel van A naar B naar C, waardoor men beter het gemeenschappelijke kan zien in A, B en C tegelijk. Doe dit verder met D, E en F… en je begint ergens iets van deze kracht te zien. Nieuwe patronen kunnen naar voor komen (‘emergeren’). Men kan dit een verhoogde intuïtie of gewaarwording noemen. Het leidt tot verregaande inspiratie en inzicht. Misschien tot de oplossing van een wiskundig probleem. Waarom niet. Nu richt de wereld van meditatie zich weliswaar niet meteen op wiskunde. Men heeft zich van oudsher meer gericht op, heel algemeen, de menselijke conditie: oorzaak van lijden, verhouding van mens tot natuur of zichzelf en dergelijke. Dit is echter slechts één aspect van meditatie.

Een ander aspect is pure meditatie. Te begrijpen op vele manieren, zoals: de patronen waarover reeds sprake zijn nu zo breed dat ze niet in het bewustzijn passen… en dan wordt het natuurlijk moeilijk hier nog iets concreet over te zeggen. Men komt in een zone van niet-denken. Een soort van ‘leegte’ die helemáál niet leeg is tenzij van bewuste concepten. Dit gaat al aardig in de richting van het nirwana, dat tegenwoordig ook aan vele westerlingen niet onbekend in de oren klinkt. Je merkt het: dit is koek voor gevorderden. Wat niet wegneemt dat men mits goede begeleiding reeds bij de eerste meditatie kan proeven van een stap in die richting.

Meditatie is belangrijk voor elke arts

Je hebt misschien als student ook gemerkt dat men een hartgeruis zelfs met een perfecte stethoscoop pas hoort als men weet waarnaar te luisteren. Hoeveel meer geldt dit voor de diepere psyche van de patiënt? Ook op symbolisch niveau heeft een hart vele vormen van ‘geruis’ die men pas hoort als men weet waarnaar te ‘luisteren’. Niet evidente wijsheid. Ook op dit niveau is overigens een stethoscoop aangewezen. Alleen is deze onzichtbaar. Jouw manier van luisteren is het namelijk zelf. JIJ bent het instrument en voor het aanscherpen van dit instrument is meditatie een geschikt hulpmiddel. Empathie met grote ‘E’: een heel belangrijke eigenschap voor elke arts.

Men ervaart dit best zelf om het te waarderen. Dan wel liefst in goede omstandigheden, met goede begeleiding uiteraard. Dit is héél erg belangrijk! In elk geval, ALS meditatie leidt tot ruimere mogelijkheden om patiënten te begrijpen en dus te behandelen DAN is het absoluut deontologisch correct alle artsen hiermee in contact te brengen. Voor mij leidt het geen twijfel. Men kan hier best zo vroeg mogelijk mee beginnen, dus in het eerste jaar van de opleiding. Dit is meteen een oproep aan alle decanen. Een beetje uit de lucht gegrepen? Niet direct van deze wereld? Wel dan, zelden zal een enkele beslissing een zo grote impact hebben op de totale geneeskunde. Meditatie is niet alleen een verschillende wereld. Het maakt ook een wereld van verschil. Men hoeft trouwens niet op decaan of rector te wachten om zelf de handen uit de mouwen te steken. Al of niet die van een kimono. Het maakt echt niet uit.